
اکثر کودکان در سن ۲ تا ۵ سالگی که دامنه واژگانی لغات آنها به سرعت در حال گسترش است، ممکن است نوعی اختلال در گفتار را تجربه کنند. این اختلال هنگامی اتفاق می افتد که کودک در کنار هم قرار دادن صداها به منظور تولید کلمات دچار مشکل می شود. لکنت زبان یکی از چندین اختلال در روانی گفتار است که در فرد باقی مانده و مزمن می شود. نسبت آن در کودکی و هنگام شروع در پسران ۲ برابر دختران است، اما بدلیل اینکه درصد بهبودی دختران بیش از پسران می باشد، نسبت پسر به دختر در بزرگسالی ۴ به ۱ می شود. لکنت زبان به عنوان تکرار یا کشیدن غیر ارادی صداها یا هجاها که معمولاً در آغاز کلمه است و یا انسداد و توقف ناگهانی اندام های گویایی، شناخته می شود(م-م- ماشین). این تکرار و کشیدن کلمات اغلب همراه با رفتارهای جانبی است که وقوع مکرر آن لکنت زبان نامیده می شود. در کنار سایر اختلالهای گفتار، لکنت معمولاً دارای علائم و نشانه های زیر است:
- تکرار متناوب صداها، هجاها، واکه ها، کلمات و عبارات.
- تکرار هجاها به نحوی که صدای اوه جایگزین صدای صحیح در کلمه می شود (په- په- پلو بجای پ- پ- پلو).
- کشیدن مکرر صداها که مدت زمان آنها از حد طبیعی بیشتر است.
- لرزش عضلات اطراف دهان و فک در طول صحبت.
- افزایش بلندی صدا در طول کشیدن آنها.
-تنش و تقلا در هنگام بیان کلمات خاص.
- خودداری یا تاخیر در بیان کلمات خاص.
- توقف ناگهانی اندامهای گویایی در تولید صداهای گفتاری (گیر یا block).
انواع لکنت زبان:
۱- لکنت زبان با منشاء رشد (اولیه): این نوع، شایعترین نوع لکنت است. معمولاً در کودکان ۲ تا ۵ سال که در حال گسترش مهارتهای گفتاری هستند، دامنه واژگان محدود کودک به او اجازه نمی دهد تا آنچه می خواهد براحتی بیان کند. در صورتی که این اختلال گفتار تا سن مدرسه و بالاتر ادامه پیدا کند، تبدیل به لکنت می شود. میزان شیوع این نوع لکنت در کودکان حدود ۵ درصد است، اما حدود ۸۰ درصد آنها با رسیدن به سن مدرسه بهبود می یابند و در نتیجه یک درصد جمعیت بزرگسالان دارای این اختلال هستند.
۲- لکنت زبان با منشاء عصبی(ثانویه): این نوع لکنت، هنگامی بروز می کند که مغز قادر به هماهنگی اجزاء مختلف گفتار شامل اعصاب و عضلات نیست. لکنت با منشاء نوروژنیکی ممکن است در پی یک سکته یا آسیب مغزی رخ دهد. در این نوع برخلاف نوع اول که لکنت معمولاً در آغاز کلمه روی می دهد، ممکن است در هر جای کلمه رخ دهد و همچنین هنگام همخوانی، آواز خواندن و یا تکرار یک پاراگراف بروز کند، در لکنت زبان با منشاء عصبی حرکتهای مشهود در چهره و حالت ترس یا اضطراب کمتر دیده می شود.
۳- لکنت زبان با منشاء روانی: این نوع لکنت ممکن است در افرادی باشد که دارای بیماری های روانی هستند یا آنهایی که یک تنش شدید روانی را تجربه کرده اند.
علت یا علتهای دقیق لکنت زبان هنوز ناشناخته است. پیشامدها و حوادث خاص در زندگی افراد مستعد لکنت، می تواند باعث بروز این اختلال شود. هنگامی که لکنت شروع شد، عوامل دیگر می تواند منجر به ادامه یافتن و یا حتی تقویت آن شوند. عواملی که برای بروز یا تقویت این اختلال پیشنهاد می شوند، شامل عوامل نوروفیزیولوژی، ژنتیک، نحوه رشد کودک و محیط خانواده است، که شامل: رشد و تکامل سریع زبان، عدم هماهنگی اندامهای گویایی، ژنتیک، روش تربیت فرزند، اضطراب و استرس است.